قالیبافی در بین ترکمن‌ها سابقه‌ای بس طولانی دارد، از دورانی که دامداری در میان ترکمن‌ها رواج یافته همزمان با آن نیز قالیبافی شکل گرفته است.
خبرگزاری فارس: دنیای پر رمز و راز قالی ترکمن

به گزارش خبرگزاری فارس از گرگان، در چند سال گذشته از زیر یخ‌های پازیریک سیبری قطعه‌ای از قالی ترکمنی کشف شده است که قدمت آن به دوران اوائل میلاد مسیح می‌رسد.
برای تهیه قالی از پشم استفاده می‌شود و از رنگ‌های گیاهی مانند پوست انار، انواع گیاهان صحرایی (چوب بویا) خاکستر چوب(ازدار) زرد چوبه، روناس و نیل استفاده می‌کردند.
دار الی ترکمنی زمینی و خوابیده است و از چند قطعه تیر و تخته تشکیل می‌شود.
بافت قالی فقط بر عهده زنان ترکمن می‌باشد، بافندگان زن ترکمن بافت قالی را از روی ذهنی می‌بافند گره قالی بر دو نوع ترکی و فارسی است که در نوع گره ترکی از دو رج پود را عبور می‌دهند که در ترکمنی به آن «دووآ» می‌گویند و در گره فارسی پود را فقط به یک رج گره زده از زیر و یا بالای رج بعدی عبور می‌دهند که در ترکمنی به آن «یارا» می‌گویند.
زیبایی قالی ترکمن در تزیین حاشیه‌های آن است که حاشیه از چند قسمت تشکیل شده است مانند «الم»، «قره» ، «اولی توپراق» ،« اولی قره». گل‌های مرکزی را به ترکمنی «گول» می‌نامند.
گول به ترکمنی برکه آب را می‌گویند.

* منشا و سرچشمه نقوش قالی
مظاهر طبیعت و آنچه در محیط زندگی ترکمن‌ها وجود داشته به عنوان منشا نقوش قالی ترکمن شده و به دوران ما رسیده است.
نقش شاخ قوچ که نشانی از قدرت و باروری است همواره در نقوش قالی ترکمن تکرار شده است. در حاشیه قالی نقوش عقرب به عنوان نشان دفع شر نقش بسته است، پرندگان نظیر قو و حیواناتی نظیر اسب نیز در نقوش قالی وارد شده است. لاله‌های وحشی، برکه‌های آب، در آسمان ستاره و ماه در نقوش ترکمن مشهور است نقوش قالی هندسی شکل می‌باشد و قرینه سازی نقوش از ویژگی‌های قالی ترکمن می‌باشد.

* مظاهر مشخص قالی ترکمن
1-نقوچوق» مشتق از قوچ که گاه به صورت «قرق قوچوق» (چهل شاخی) دیده می‌شود.
2-«قولفوق» (کاکل) – کاکل گذاشتن در میان بچه‌های ترکمن‌ها از آداب سنتی بوده که گاه به صورت موهای باریک طرفین سر قرار دارد و گاه به صورت موی برجسته در راس سر قرار دارد.
3- «آشیق» (قاپ) که در بین بازی‌های مرسوم کودکان ترکمن قاپ جایگاه ویژه‌ای دارد و حتی برای قاپ کیسه کوچکی به نام «آشیق توریه» می‌بافند.
4- «اوق گوزی» (سرتیر) – تیر و کمان سلاح رزم جنگجویان ترکمن بوده است.
5- «سارچیان» (عقرب زرد) –مظهر دفع شر در بین ترکمن رواج دارد.
6-انواع پرندگان شکاری
7- «جویجه بورون» (نوک جوجه)
8-«یوره‌گ» (دل) – دل گوسفند از مهرها دوران دامداری است دل گوسفند را در مراسم عروسی دو نیم کرده به صورت کباب به عروس داماد می‌خورانند به این نیت که دلشان یکی شود.
9- «الم» (قوس قزح) که در قالی ترکمن‌ها دیده می‌شود.
10- آلاجا (نوار سیاه و سفید) به صورت خال‌های سیاه و سفید در قالی دیده می‌شود.
11- یلدز» (ستاره)
12- «داراق » 0شانه) از لوازم آرایش دختران در هنر قالی بافی دیده می شود
13- درناق (ناخن) نیز در نقوش قالی ترکمن دیده می‌شود.

* اسامی نقوش قالی ترکمن
تعداد نقوش قالی ترکمن به بیش از 100 نوع می‌رسد که مهم‌ترین آنها:
1- ماری گول
2- درناق گول
3- قافسه گول
4-تکه گول
5-انسی
6- قزل آیاق
7- تونیگ گول
8- قوش ایاق
9- آوغان گول
10- تاج حروز
11-پنجارا آراگول12- آق نقش